Đường sắt hàng hóa – tiềm năng thay thế vận tải đường bộ

Trong bối cảnh chi phí logistics của Việt Nam chiếm tới 16–20% GDP – cao hơn mức trung bình toàn cầu (10–12%), nhu cầu tìm kiếm giải pháp vận tải hiệu quả, bền vững và thân thiện môi trường trở nên cấp thiết. Hiện nay, đường bộ vẫn chiếm hơn 70% thị phần vận tải hàng hóa, dẫn đến tình trạng quá tải, kẹt xe và ô nhiễm môi trường. Trong khi đó, đường sắt hàng hóa mới chỉ chiếm khoảng 1–2% thị phần logistics. Điều này cho thấy tiềm năng phát triển đường sắt hàng hóa tại Việt Nam là vô cùng lớn.

Thực trạng vận tải hàng hóa tại Việt Nam

Đường bộ

• • Đang gánh phần lớn vận tải nội địa.
    
  • Chi phí cao, rủi ro tai nạn và tắc nghẽn.
    
  • Gây áp lực lên hạ tầng giao thông vốn đã xuống cấp.
    

Đường biển

• • Đóng vai trò quan trọng trong xuất nhập khẩu.
    
  • Tuy nhiên, phụ thuộc nhiều vào cảng lớn, dễ xảy ra tắc nghẽn cục bộ.
    

Đường sắt

• • Hiện chỉ chiếm tỷ trọng rất nhỏ trong logistics.
    
  • Hệ thống hạ tầng còn cũ kỹ, tốc độ tàu hàng chậm, chưa đồng bộ với cảng biển và ICD.
    

Tiềm năng phát triển

Hành lang kinh tế Bắc – Nam

• • Nhu cầu vận chuyển container, hàng công nghiệp rất lớn.
    
  • Tuyến đường sắt Bắc – Nam có thể trở thành xương sống vận tải hàng hóa nếu được nâng cấp.
    

Kết nối ASEAN – Trung Quốc

• • Tuyến Hà Nội – Lào Cai – Côn Minh, Hà Nội – Đồng Đăng – Nam Ninh là cửa ngõ quan trọng để kết nối logistics xuyên biên giới.
    

Xem thêm: Hạ tầng đường sắt liên vùng – kết nối ASEAN

Vận chuyển hàng nông sản & hàng khối lượng lớn

• • Đường sắt phù hợp với hàng nặng, cồng kềnh, số lượng lớn như than, thép, xi măng, nông sản.
    

Lợi ích của đường sắt hàng hóa

• • Giảm chi phí logistics: Vận tải đường sắt tiết kiệm hơn 30–40% so với đường bộ trên cự ly dài.
    
  • Thân thiện môi trường: Phát thải CO₂ thấp hơn 60–70% so với vận tải bằng xe tải.
    
  • Ổn định và an toàn: Ít chịu ảnh hưởng bởi thời tiết, giảm thiểu tai nạn.
    
  • Tăng độ tin cậy: Giúp doanh nghiệp đảm bảo chuỗi cung ứng không gián đoạn.
    

Xem thêm: Tác động đường sắt đến logistics & vận tải hàng hóa

Bài học từ thế giới

• • Mỹ & Canada: Đường sắt hàng hóa chiếm tới 40–50% thị phần vận tải nội địa, là trụ cột logistics quốc gia.
    
  • Trung Quốc: Đầu tư mạnh vào tuyến đường sắt Á – Âu, tạo hành lang thương mại xuyên lục địa.
    
  • Châu Âu: Phát triển các tuyến hàng hóa xuyên biên giới, thúc đẩy vận tải xanh.
    

Xem thêm: Đường sắt tốc độ cao và bài học từ Nhật Bản, Trung Quốc

Thách thức tại Việt Nam

• • Hạ tầng xuống cấp, tốc độ tàu hàng trung bình chỉ ~50 km/h.
    
  • Thiếu toa xe chuyên dụng cho container.
    
  • Ga hàng hóa và trung tâm logistics chưa đạt chuẩn quốc tế.
    
  • Cơ chế, chính sách khuyến khích chưa rõ ràng.
    

Đường sắt hàng hóa có tiềm năng thay thế một phần vận tải đường bộ, góp phần giảm chi phí logistics, giảm áp lực hạ tầng và thúc đẩy phát triển bền vững. Đây sẽ là mảnh ghép quan trọng trong bức tranh logistics quốc gia, đưa Việt Nam tiến gần hơn đến chuẩn mực quốc tế.

YÊU CẦU TƯ VẤN